ผลข้างเคียงทางกายที่พบบ่อยและวิธีรับมือ ตอนที่ 2
ในบทความนี้จะกล่าวถึงผลข้างเคียงและวิธีรับมือในปัญหาดังนี้6 ไข้และภาวะการติดเชื้อ
7 ปัญหาในช่องปากและลำคอ
8 ปัญหาของผิวหนังและเล็บ
9 ปัญหาต่อปลายประสาท
10 ปัญหาต่อการมีบุตร
11 ปัญหาสุขภาพทางเพศ
คุณอาจอยากจะข้ามไปอ่านปัญหาต่อไปนี้ก่อน ในตอนที่ 1 (คลิกเพื่ออ่านต่อ)
1 อ่อนเพลีย
2 คลื่นไส้และอาเจียน
3 เบื่ออาหาร
4 ผมร่วง
5 การขับถ่าย(ท้องผูกและท้องเสีย)
หรือคุณอาจต้องการรับทราบข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับผลข้างเคียง (คลิกเพื่ออ่านต่อ)
6 ไข้และภาวะการติดเชื้อ
ยาเคมีบำบัดอาจมีผลกดการทำงานไขกระดูกชั่วคราวส่งผลให้เม็ดเลือดชนิดต่างๆลดต่ำลงได้โดยเฉพาะอย่างยิ่งเม็ดเลือดขาวซึ่งช่วยในการต่อสู้กับเชื้อโรคที่เข้ามาสู่ร่างกาย จึงเป็นเรื่องจำเป็นที่จะหลีกเลี่ยงการติดเชื้อตลอดช่วงระยะเวลาที่ได้รับยาเคมีบำบัด หากมีการติดเชื้ออาจแสดงออกโดยมีอาการเป็นไข้ตัวร้อน จึงควรหมั่นสังเกตสภาพร่างกายและอาจวัดไข้เป็นประจำอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง บางครั้งเมื่อไปตรวจเลือดกับแพทย์อาจบอกคุณว่ากำลังมีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ คุณจะตองระวังให้มากขึ้นในการป้องกันการติดเชื้อและเฝ้าระวังไข้***ระวัง!!! ระหว่างที่ได้รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดหากวัดไข้ทางรักแร้ได้ 37.8 องศาเซลเซียส หรือวัดทางปากได้ 38.3 องศาเซลเซียสคุณควรไปพบแพทย์โดยทันที***
วิธีรับมือ
- หมั่นล้างมือบ่อยๆ ล้างมือทุกครั้งก่อนและหลังปรุงอาหารหรือกินอาหาร และล้างมือบ่อยๆหลังเสร็จกิจกรรมต่างๆ เพราะมือคนเราเป็นตัวพาเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายที่สำคัญมาก- หลีกเลี่ยงการไปอยู่ในที่มีคนมากๆโดยไม่จำเป็น เช่น ห้าง ตลาด โรงภาพยนต์ และหลีกเลี่ยงคนที่ไม่สบาย
- กินอาหารปรุงสุกใหม่ๆ แม้ว่าโดยมากจะไม่มีของต้องห้ามหรือของแสลงในการกิน แต่อาหารต่างๆที่กินจะต้องปรุงสุกและทำใหม่ๆเสมอ
- เลี่ยงอาหารที่ทำทิ้งไว้นานๆ แม้อาหารเหล่านั้นคุณอาจจะเคยกินได้โดยไม่มีปัญหา แต่เป็นการดีกว่าถ้าจะเลี่ยงอาหารที่ทำทิ้งไว้นานเช่นเช่นข้าวแกง อาหารบุฟเฟต์
- เลี่ยงผักสด ผลไม้สด หากจะรับประทานควรล้างให้สะอาด และปลอกเปลือกทิ้งหากเป็นไปได้
- ระวังวัคซีนที่มีเชื้อเป็น นั่นรวมไปถึงกรณีที่อยู่ใกล้คนที่ได้รับวัคซีนดังกล่าวด้วย วัคซีนที่มีเชื้อเป็นเช่น วัคซีนโปลิโอแบบหยอด วัคซีนสุกใส เป็นต้น
- ถามแพทย์ที่ดูแลก่อนตัดสินใจฉีดวัคซีนใดๆ
- ดูแลผิวหนังและช่องปากให้แข็งแรง ผิวหนังที่แห้งแตก มีแผล หรือช่องปากที่มีแผล ร้อนใน เหงือกไม่แข็งแรง อาจเป็นช่องทางเข้าของเชื้อโรคได้
7 ปัญหาในช่องปากและลำคอ
ยาเคมีบำบัดออกฤทธิ์ทำลายเซลล์มะเร็งที่แบ่งตัวเร็วเซลล์ต่างๆในช่องปากและลำคอซึ่งแบ่งตัวเร็วเช่นกันจึงอาจมีปัญหาได้ โดยมากผลข้างเคียงในช่องปากและลำคอมักจะเป็นอยู่ไม่นานเช่น เจ็บปากเจ็บคอ ร้อนใจแผลในปาก ปากแห้ง เหงือกและฟันมีปัญหาวิธีรับมือ
- ปรึกษาทันตแพทย์ก่อนเริ่มเคมีบำบัดอย่างน้อย 2 สัปดาห์ บางครั้งจะมีช่วงเวลาก่อนเริ่มการรักษา หากมีเวลามากอ คุณควรไปพบทันตแพทย์เพื่อจัดการปัญหาของเหงือกและฟันให้เรียบร้อยก่อน หากจำเป็นต้องทำฟันระหว่างที่ให้เคมีบำบัดต้องแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนเสมอเพื่อที่จะหาช่วงเวลาที่เหมาะสมในการทำ ไม่ควรเลื่อนการเริ่มต้นการรักษาเพียงเพราะรอทำฟันยกเว้นหมอของคุณบอกเช่นนั้นครับ- ตรวจสุขภาพช่องปากด้วยตนเอง หมั่นสังเกตความเป็นเปลี่ยนในช่องปาก เช่นแผลต่างๆ หรือ จุดแปลกๆ แจ้งกับแพทย์ที่รักษาเมื่อพบความผิดปกติ
- รักษาความชุ่มชื้นในปากอยู่เสมอ อาจทำได้ด้วยการจิบน้ำบ่อยๆ อมน้ำแข็ง อมลูกอมที่ไม่มีน้ำตาล โปรดระวังว่ายาบางตัวนั้นไม่ควรอมน้ำแข็ง
- รักษาความสะอาดช่องปาก ด้วยการแปรงฟัน เหงือก และ ลิ้นด้วยแปรงสีฟันที่มีขนอ่อนนุ่มพิเศษ หลังมื้ออาหารและก่อนนอน จุ่มขนแปรงในน้ำร้อนๆจะช่วยให้ขนนุ่มลงได้อีก เลี่ยงน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์โดยอาจทำน้ำยาบ้วนปากเองจากน้ำเกลืออุ่นๆหรือเบกกิ้งโซดาแล้วบ้วนปากตามด้วยน้ำเปล่า หากสมฟันปลอมพยายามใส่ให้น้อยลงเท่าที่จำเป็น
- เลือกอาหารที่อ่อนและนุ่ม อาจจิบน้ำหรือซุปตามด้วยเพื่อให้กลืนได้ง่าย บางครั้งอาจทานอาหารที่เย็นกว่าปกติซึ่งจะลดความปวดลงได้
- เลี่ยงอาหารรสจัด รสเผ็ด รสเปรี้ยว และแอลกอฮอล์
- ปรึกษาแพทย์หากพบความผิดปกติ บางครั้งหากเจ็บมากๆอาจใช้ยาที่ช่วยลดความเจ็บปวดระหว่างการกินได้
8 ปัญหาของผิวหนังและเล็บ
ยาบางตัวอาจส่งผลต่อผิวหนังและเล็บเช่นทำให้ผิวแห้ง มีผื่นขึ้น ผิวดำคล้ำง่าย บางครั้งอาจทำให้มองเห็นเส้นเลือดดำเข้มขึ้น บางรั้งอาจเป็นปัญหากับเล็บเช่น สีเปลี่ยนไป ผิวเปลี่ยนไป หรือมีขอบเล็บอักเสบ ปัญหาหลายอย่างอาจไม่ได้รุนแรงหรืออันตรายแต่หลายอย่างก็อาจสร้างความรำคาญได้มาก จึงควรดูแลป้องกันให้ถูกต้องวิธีรับมือ
- หลีกเลี่ยงแสงแดดโดยตรง ยาบางตัวอาจทำให้ผิวไวต่อแสงมากขึ้นจึงควรหลีกเลี่ยงการโดนแดดโดยตรงในเวลาแดดแรงจัด อาจสวมเสื้อแขนยาว กางร่ม หรือ ใช้ครีมกันแดด- รักษาความชุ่มชื้นให้แก่ผิวอยู่เสมอ ซึ่งอาจทำได้โดยหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีแอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการแช่น้ำร้อน ทาผิวด้วยครีมที่ให้ความชุ่มชื้นสูงๆ
- หากมีปัญหาสิว นอกจากการรักษาความชุ่มชื้นและหลีกเลี่ยงแดดแล้ว ควรเน้นความสะอาด และ อาจปรึกษาแพทย์เพื่อใช้ยาช่วยหากเป็นมาก
- รักษาความสะอาดเล็บมือ รวมไปถึงการตัดเล็บไม่ให้มีคมเล็บโดยเฉพาะด้านข้างเล็บ
9 ปัญหาต่อปลายประสาท
ยาหลายตัวอาจส่งผลต่อระบบประสาทส่วนปลายทำให้มีอาการต่างๆซึ่งบางครั้งอาจยังคงอยู่เป็นปีๆหลังจบการรักษาจึงควรใส่ใจและแจ้งให้แพทย์ทราบหากพบวามผิดปกติเช่น ชามือชาเท้า บางคนอาจบอกออกมาในลักษณะรู้สึกว่าหนาๆ บางคนอาจเจ็บๆ อาจคนรู้สึกร้อนหรือเย็นกว่าปกติ บางครั้งอาจไม่ได้สังเกตอาการชาแต่รับรู้ได้ด้วยอาการหยิบจับสิ่งของเล็กๆไม่ถนัดเช่นติดกระดุม หรือเดินแล้วรองเท้าแตะหลุดจากเท้าโดยไม่รู้ตัว บางครั้งอาจเป็นอาการสั่น อ่อนแรง หรือหูได้ยินลดลงเป็นต้นวิธีรับมือ
- แจ้งแพทย์เมื่อมีอาการเกิดขึ้นและทุกครั้งที่อาการแย่ลง- ระวังการใช้งานของมีคมและเครื่องจักรรวมไปถึงการขับรถ
- ระหว่างการลื่นล้ม ในบางพื้นที่อาจต้องหาราวจับหรือมีแผ่นกันลื่นติดไว้
- หาเครื่องป้องกัน เช่น ถุงมือเวลาทำงานเช่นทำสวน ปรุงอาหาร
- หากจะแช่น้ำร้อน หรือวางกระเป๋าน้ำร้อน ควรวัดอุณหภูมิด้วยปรอทวัดอุณหภูมิเพื่อหลีกเลี่ยงการโดนลวกเพราะมือนั้นชา
10 ปัญหาต่อการมีบุตร
ยาเคมีบำบัดอาจส่งผลต่อทั้งผู้ป่วยเพศชายและหญิงทำให้ความสามารถในการมีลูกลดลงไปจนบางครั้งอาจไม่สามารถมีลูกได้อีก แม้ว่าการป่วยเป็นมะเร็งจะส่งผลอย่างมากต่อการตัดสินใจในอนาคต อาจจะเพราะความกลัวหรือความกังวลในความไม่แน่นอนของอนาคต แต่หากคุณอาจจะยังมีความต้องการมีลูกในอนาคต คุณควรปรึกษากับแพทย์เสียก่อนเริ่มยาเคมีบำบัด ในทางกลับกันระหว่างการรักษาด้วยเคมีบำบัดแนะนำให้คุณคุมกำเนิดให้ดีหากยังมีโอกาสตั้งครรภ์อยู่เพราะการรักษาอาจส่งผลอันตรายต่อทารกในครรภ์ได้คำแนะนำ
- คิดถึงอนาคต หากคิดว่ามีโอกาสที่จะต้องการมีบุตร คุณควรปรึกษาแพทย์เสียก่อนการเริ่มเคมีบำบัด ในชายอาจเป็นการเก็บน้ำเชื้อ ในหญิงอาจเป็นการเก็บไข่ ไว้เผื่อใช้ในอนาคต- คุมกำเนิดให้ดีหากยังมีโอกาสเป็นไปได้ โปรดปรึกษาแพทย์ของคุณถึงวิธีคุมกำเนิดที่อาจเหมาะสมกับคุณ
11 ปัญหาสุขภาพทางเพศ
ยาเคมีบำบัดอาจส่งผลต่อฮอร์โมนเพศทั้งชายและหญิงจนอาจส่งผลให้สุขภาพทางเพศมีปัญหาได้สำหรับเพศหญิง
คุณอาจพบว่าคุณมีอาการคล้ายคนเข้าวัยหมดประจำเดือนหรือวัยทองเช่น ร้อนวูบวาบ หงุดหงิดง่าย ช่องคลอดแห้ง ซึ่งเกิดจากรังไข่ทำงานน้อยลงโดยเฉพาะในผู้หญิงวัยใกล้หมดประจำเดือน ซึ่งอาจส่งผลให้หมดความต้องการทางเพศหรือการมีอาการเจ็บระหว่างมีเพศสัมพันธ์ ในบางกรณีคุณอาจเหนื่อยจนไม่อยากจะมีเพศสัมพันธ์วิธีรับมือ
- ปรึกษาแพทย์ถึงปัญหาสุขภาพทางเพศของคุณ อย่ากังวลหรืออายที่จะปรึกษา โดยมากคุณสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้แม้กำลังรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอยู่แต่เป็นการดีกว่าที่จะถามจากแพทย์ที่ดูแลก่อน- คุมกำเนิดให้ดี ระวังการตั้งครรภ์ระหว่างรักษาด้วยยาเคมีบำบัดซึ่งอาจอันตรายต่อทารกที่จะเกิดมาได้
- สวมใส่ชุดชั้นในที่นุ่มสบายและไม่รัดแน่นจนเกินไป
- ลองใช้เจลหล่อลื่นในการมีเพศสัมพันธ์
สำหรับเพศชาย
ในเพศชายก็อาจพบปัญหาจากการที่ฮอร์โมนเพศชายลดลงหรือ ปัญหาต่อเส้นเลือดและเส้นประสาทที่ไปหล่อเลี้ยงอวัยวะเพศชายได้ คุณจึงอาจเกิดปัญหา หมดความต้องการทางเพศ หรือมีความต้องการแต่อวัยวะเพศของคุณไม่สามารถใช้งานได้จนสำเร็จ เช่นกันบางครั้งคุณอาจเหนื่อยหรือเพลียจนเกินไปวิธีรับมือ
- ปรึกษาแพทย์ถึงปัญหาสุขภาพทางเพศของคุณ อย่ากังวลหรืออายที่จะปรึกษา โดยมากคุณสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้แม้กำลังรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอยู่แต่เป็นการดีกว่าที่จะถามจากแพทย์ที่ดูแลก่อน- คุมกำเนิดให้ดี ระวังการตั้งครรภ์ระหว่างรักษาด้วยยาเคมีบำบัดซึ่งอาจอันตรายต่อทารกที่จะเกิดมาได้
นอกจากนี้คุณอาจอยากจะอ่านปัญหาต่อไปนี้ในตอนที่ 1 (คลิกเพื่ออ่านต่อ)
1 อ่อนเพลีย
2 คลื่นไส้และอาเจียน
3 เบื่ออาหาร
4 ผมร่วง
5 การขับถ่าย(ท้องผูกและท้องเสีย)
หรือคุณอาจต้องการรับทราบข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับผลข้างเคียง (คลิกเพื่ออ่านต่อ)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น